Angst is een normale reactie van de mens om zichzelf te beschermen tegen gevaar. Tegenwoordig komt het steeds vaker voor dat we angst al ervaren bij de meest kleine dingen. Het wordt een belemmering wanneer we continue angst ervaren en keuzes gaan maken vanuit deze angst. We laten dan op gegeven moment ons leven volledig beïnvloeden door de angst. Wanneer de angst zo erg is opgestapeld en zo groot is, zal dit zich uiten in angst- en paniekaanvallen. Deze kunnen ons dagelijks leven zo verkleinen dat we zelfs niet meer naar buiten durven. In deze blog geef ik eerst mijn persoonlijke verhaal over mijn ervaring met een angststoornis, dan leg ik uit wat een angst en paniek aanval inhoud en geef ik 3 tips om hiermee om te leren gaan.
Persoonlijk verhaal
Zelf heb ik jaren geworsteld met een extreme (sociale) angststoornis. Het begon toen ik 22 jaar oud was, mijn angst was zo hoog opgelopen dat ik een paniekaanval kreeg. Ik dacht dat ik dood ging, begon kortademig te worden, voelde een hoge druk op mijn borst en begon heftig te zweten. Omdat ik zo bang was bleef ik maar rondlopen en kon ik niet stil zitten. Mijn moeder raakte zelf ook in paniek, waardoor mijn angst nog erger werd. De maanden hierna heb ik veel angst- en paniekaanvallen ervaren. Het is mij namelijk nooit geleerd hoe ik met mijn gevoelens om moest gaan, thuis waren deze zelfs een taboe. Huilen, angst en boosheid mochten er bij mij thuis niet zijn, zelfs extreme blijdschap werd niet getolereerd. Mijn vader heeft mij een maand lang genegeerd toen ik heftige angstaanvallen kreeg. Hierdoor werd mijn angst alleen nog maar versterkt, aangezien ik het idee kreeg dat ik met al mijn emoties er niet mocht zijn en ik ze dus moest wegstoppen.
Zelfs met een psycholoog praten hielp niet, aangezien deze alleen maar theorie overbracht in plaats van oprecht te luisteren naar wat ik nodig had. Er werd bijvoorbeeld vaak gezegd dat ik alles moest accepteren. Maar hoe kan ik iets accepteren dat mij zoveel pijn doet en het gevoel geeft dat ik dood ga? Pas na het lezen van Tara Brach haar boek 'Het leven liefhebben door acceptatie' ben ik gaan begrijpen wat daadwerkelijke acceptatie inhoud. Hierin laat ze zien dat er zoveel meer achter het woord acceptatie ligt dan alleen maar de oppervlakkige benaming.
Jaren later ben ik erachter gekomen dat mijn angststoornis gekomen is door een slechte hechting met mijn ouders. Mijn mening mocht er niet zijn, ik werd vaak te gevoelig genoemd, ik had geen veilige emotionele basis (als ik moest huilen gingen mijn ouders lachen) en was er niemand die oprecht naar mij wilde luisteren en mij accepteerde voor wie ik daadwerkelijk was. Dit spiegelde zich weer naar de buitenwereld toe, mijn enorme angst voor mijn vader projecteerde ik op elk mens. Hierdoor is mijn sociale angst ontstaan. Natuurlijk heeft iedereen weer zijn eigen verhaal, maar vaak komen de angststoornissen uit je opvoeding en jeugd vandaan. Dit worden ook wel trauma's genoemd. Wanneer deze angst zo erg opgekropt is en niet naar geluisterd wordt, ontstaan er angst en soms zelfs paniekaanvallen. Als je hier nog niet bewust van bent is dit heel normaal, ik kwam er zelf ook pas jaren later achter, omdat ik niet eerlijk durfde te kijken naar mijn ouders.
Wat houdt een angst en paniekaanval in?
Dit zijn plotselinge en intense gevoelens van angst en paniek, die vaak gepaard gaan met bijhorende gedachten (vaak heb je niet door waaraan je denkt). Je kunt bijvoorbeeld bij een paniekaanval onbewust denken: als mijn collega mij niet mag dan ben ik een slecht mens en ga ik dood. Het klinkt misschien heel heftig en onrealistisch, toch staan onze heftige angsten vaak in verbinding met de dood. Eigenlijk kunnen we dus niet meer realistisch naar de wereld kijken, wanneer we zulke maten van angst en paniek ervaren. Het verschil tussen een angst en paniekaanval is dat angstgevoelens bij een angstaanval geleidelijk ontstaan en als minder intens ervaren worden. Bij een paniekaanval komt het gevoel van verlies van controle er nog bij kijken.
Vaak komen er nog fysieke symptomen kijken bij een angst en paniek aanval:
- Zweten en trillen komt vaak voor aangezien we in paniek raken en 'enge'/onderdrukte gevoelens gaan ervaren.
- Kortademigheid, hoge hartslag en hartkloppingen zijn veel voorkomende reacties van angst.
- Duizeligheid, misselijkheid en buikpijn kunnen ook optreden, aangezien ons lichaam van slag raakt.
Bij een paniekaanval voel je vaak ook nog het gevoel van verstikking en een drukkend gevoel op de borst.
Ook spelen er psychologische symptomen af:
- Gevoel van onveiligheid: doordat we gevaarlijk lijkende situaties uit onze jeugd (trauma) weer spiegelen op hedendaagse gebeurtenissen voelen we ons vaak continue onveilig. Het voelt alsof we onder bedreiging staan.
- Angst om de controle te verliezen: aangezien we onze emoties onderdrukken, zijn we vaak doodsbang dat deze omhoog komen en we daardoor 'ander' soort gedrag gaan vertonen. We zijn bijvoorbeeld niet erg populair op school en zijn dan bang dat als we onze angst laten zien we gepest zullen worden. Hierdoor proberen we dus een beeld van onszelf hoog te houden die ons controle geeft.
- De angst om gek te worden: aangezien we niet geboren worden met angst en paniekaanvallen, maakt het ons heel bang wanneer we er een ervaren. Het voelt dan alsof er iets mis met ons is en we gek worden. Aangezien emoties een taboe zijn in deze maatschappij wordt dit alleen nog maar meer benadrukt.
Bij een paniek aanval is het vaak overweldigende angst met het gevoel flauw te vallen of dood te gaan. Ook een onwerkelijk gevoel kan hierbij komen kijken.
En vaak komen er ook gedragsmatige symptomen bij kijken:
- Vermijden van situaties die angst opwekken: dit is een veel voorkomende gebeurtenis aangezien we vaak nog meer angst opkroppen als we een aanval gehad hebben. We laten door onwetendheid de angst nog meer opkroppen en worden weer bang voor de angst. Eigenlijk stapelt de angst alleen nog maar meer op.
- Overmatige alertheid: veroorzaakt vaak weer rusteloosheid. We staan eigenlijk 24/7 op aan. Zelfs 's nachts kunnen mensen met heftige angsten niet goed in slaap komen of slapen ze heel licht. We zijn eigenlijk continue alert op gevaar, waardoor we erg onrustig worden. Het slecht slapen zorgt ook weer voor een heftiger gevoel van angst en alertheid.
- Moeite met concentratie: aangezien we continue op 'aan' staan en vaak slecht slapen hebben we moeite met concentreren. Hierdoor zullen we alledaagse bezigheden, minder goed kunnen uitvoeren en zullen ze meer energie trekken.
Bij paniekaanvallen komt vaak nog kijken dat we extreem gaan bewegen, om zo te proberen het gevoel van ons af te schudden. We proberen dan te ontsnappen aan de situatie. Echter maakt dit het alleen maar erger.
3 tips om te leren omgaan met jouw angst (stoornis) en hier uiteindelijk af van te kunnen komen:
Ik benoem expres 'uiteindelijk' af van zal leren komen, omdat het enige tijd duurt voordat je een angst (stoornis) kan helen. Het is hier dan ook belangrijk de juiste hulp en stappen in te nemen, als dit niet gebeurt zal de angst alleen maar verder opstapelen. Het is in ieder geval zeker mogelijk van een angststoornis af te komen, zelf is het mij na enkele jaren gelukt. Het hangt natuurlijk ook af van de extreme mate van de angst, van jouw wilskracht en tijd die jij er dagelijks instopt..
Het is belangrijk bewust te worden van belemmerende patronen en gedachten
Pas als we bewust worden van ons verleden en de belemmerende patronen die hiermee gepaard gaan, kunnen we stappen gaan zetten op onze helende reis. Onze angsten gaan namelijk gepaard met bijhorende gedachten, weer afkomstig van trauma. Als we niet bewust worden van deze gedachten en belemmerende overtuigingen, zullen we nooit af kunnen komen van onze overmatige angst.
Een tip is om op te gaan schrijven in een journal over situaties waar je bang van wordt of overmatige angst ervaart en wat er dan precies in die situaties afspeelt. Kun je daarbij misschien een connectie naar jouw jeugd leggen? Bijvoorbeeld je praat met jouw buurman en voelt angst opkomen en begint enorm onzeker te worden. Je ervaart geen specifieke gedachten, maar toch komen deze gevoelens omhoog. Als dit vaker voorkomt bij contact met mensen of een bepaald soort groep mensen, is het belangrijk jezelf af te vragen waarom dit zo is.
Het kan bijvoorbeeld zo zijn dat je in jouw jeugd niet geaccepteerd werd door je ouders of jouw mening er niet mocht zijn. Vaak komen daar gedachten bij kijken als: 'ik ben nooit goed genoeg, ik kan niks, ik doe altijd iets verkeerd of zelfs ik ben een slecht mens.' Het is dan logisch dat je onzeker wordt, aangezien je het gevoel hebt iets verkeerd te kunnen doen. Wanneer we deze belemmerde overtuigingen onder de loep gaan nemen en gaan inzien dat deze overtuigingen ons zijn opgelegd, kunnen we gaan beseffen dat er niks mis met ons is en we altijd goed genoeg zijn.
Leer luisteren naar jezelf en jouw gevoelens
Wat ik al vaker in mijn blogs heb geschreven, is dat het noodzakelijk is om naar onszelf te leren luisteren. Als we dit niet doen kroppen onze emoties alleen nog maar meer op. Wanneer we leren luisteren naar onszelf kunnen we uiteindelijk een normale emotie regulatie ontwikkelen. Luisteren naar onszelf kan het beste door te focussen op onze ademhaling en bewust te worden van dit huidige moment. Door ons hiervan bewust te worden kunnen we beter inschatten wat we nodig hebben, bijvoorbeeld meer rust van werk, het doei zeggen tegen vrienden die ons niet verder helpen en het vaker weg leggen van onze telefoon of een keer niet televisie kijken.
'Als we doormiddel van onze ademhaling onze focus leren verleggen naar ons lichaam, kunnen we uiteindelijk de emotionele vrijheid ervaren waarnaar we zoeken.' - YippieYoga.nl
Ons lichaam is onze tempel, waar we alles kunnen vinden als we maar leren openstaan en de stroom van het leven leren ervaren. Vraag jezelf af waar je spanning voelt in je lichaam? Komt hier ook een emotie bij kijken, Zo ja welke? Door deze vragen te blijven stellen leren we bewust luisteren naar ons lichaam. Het is belangrijk de spanning niet te willen oplossen, maar juist te leren luisteren naar wat deze emotie ons wil vertellen. Probeer dus vooral geen controle uit te oefenen, maar alleen bewuste focus erop te leggen.
Laat je niet afschrikken door downs in het proces
Helen van een angst (stoornis) gaat met ups en downs, aan het begin zullen het vooral downs zijn aangezien de angst tientallen jaren is opgebouwd. Het is belangrijk om in te zien dat het een proces is, geef vooral niet op! Het lijkt door de downs soms alsof we niet groeien, echter is dat niet waar, onze hersenen hebben de tijd nodig om te verwerken. Net als dat gewoontes die jouw angst veroorzaken vaak meer dan 20 jaar zijn aangeleerd, kost het ook heel veel tijd om dit af te leren of er in ieder geval beter mee om te leren gaan. Heb dus geduld en wees vooral lief voor jezelf. Het is niet jouw schuld dat deze angst is opgebouwd en je bent zeker niet zwak of raar. Deze angst is een logisch gevolg van de trauma's en gewoontes die in jouw leven zijn aangeleerd.