We voelen ons allemaal wel eens onzeker en dat is ook menselijk. Onzeker voelen laat onszelf zelfs meer openstaan voor feedback en nodige verandering. Maar wat als we onszelf elke dag onzeker voelen en het voelt alsof we dit gevoel geworden zijn? In deze blog vertel ik waarom de eigenschap onzeker zo belangrijk is voor de mens, waarom we hierin doordrijven en overmatig onzeker worden en geef ik 3 tips om weer gezonde onzekerheid te ervaren.
Waarom we als mens de eigenschap 'onzeker voelen' gekregen hebben
Als je je onzeker voelt, zul je vaker de drang hebben om te overdenken en elke scenario alvast uit te spelen in je hoofd. Je weet dan al als de situatie daadwerkelijk gebeurt hoe je zal reageren en gaat handelen, want je hebt desnoods alle opties al overdacht. Hierdoor konden we vroeger beter gevaarlijke situaties inschatten en ons hierop voorbereiden, bijvoorbeeld wat we zouden doen als we een tijger tegen zouden komen.
Ook hebben we de eigenschap onzekerheid gekregen, zodat we beter in een groep passen. Vroeger leefden we namelijk in stammen, als je hieruit werd gegooid dan was je al dood opgeschreven. Daarom was het heel belangrijk om je in te kunnen leven in een ander en je daarop aan te passen.
Verder zorgt onzekerheid er ook voor dat we door blijven leren. Vroeger was het belangrijk om continue bezig te zijn met verbetering. Het was namelijk niet vanzelfsprekend dat de gewassen elk jaar goed groeiden of dat je het overleefde tijdens enorme kou. Deze punten dragen dus allemaal weer bij aan het overlevingsinstinct van de mens.
Overmatige onzekerheid
Tegenwoordig hebben we bijna geen bedreigingen meer, maar gebruiken we nog steeds hetzelfde mechanisme. We overdenken wat we morgen wel of niet aan moeten doen, overdenken een grap die we vertelden waar niemand om moest lachen of maken ons zorgen over of ons pakket wel op tijd aankomt voor de verjaardag. Vaak maken we ons druk over wat anderen van ons denken. Als kind ben je volledig afhankelijk van je ouders/verzorger, maar in ons volwassen leven doen we vaak net alsof dat nog steeds zo is zonder dat we het doorhebben.
'Door in deze trance van angst gevangen te zitten en te overdenken, worden we steeds meer onzeker over onszelf.'
Overmatige onzekerheid ontstaat vaak doordat we het gevoel hebben niet goed genoeg te zijn. In een maatschappij zoals deze is het ook lastig om ons wel waardig genoeg te voelen. We worden vanaf kleins af aan al aangeleerd dat we ons moeten schamen voor onszelf en pas iets waard zijn als we iets bereiken. Onze kwetsbare kanten mogen er dan zeker niet zijn, we moeten er alles aan doen om deze te verbergen. Eigenlijk is er in deze maatschappij een taboe op heel veel dingen: huilen, boosheid, angst, imperfectie, overmatige blijheid, sex, verliezen/niet eerste worden etc. Hierdoor wordt onze onzekerheid alleen maar groter en sterker. Het voelt alsof alles wat met deze taboes te maken hebben, verborgen moeten worden en je er voor moet schamen.
We leven in een maatschappij met de motto: 'Fake it till you make it'. Het maakt niet uit hoe je ergens komt, als je er maar komt. Door de social media en nieuwe technologie, zoals Photoshop worden we blootgesteld aan 'perfectie'. Alle onvolkomenheden worden weg gephotoshopt en vaak gebeuren er ook lichaamsoperaties vooraf (facelifts etc). Hierdoor ontstaat er een volledig fout beeld: 'Ik kan pas iets bereiken als ik er prefect, afgetraind of ... (nouja vul het zelf maar in) uit zie.' Je kunt al begrijpen dat dit voor veel onzekerheid zorgt onder jongeren. Ook op werk gebied is dit zo, bazen trekken eerder mensen aan die net doen alsof ze heel goed zijn en perfect bij het bedrijf passen, dan mensen die onzeker zijn en het werk eigenlijk veel beter kunnen. Hierdoor wordt de trance van onzekerheid alleen maar groter. We voelen ons eigenlijk op elk vlak niet goed genoeg, omdat we moeten voldoen aan een standaard van robot die alles perfect uitvoert.
Om hier alleen bewust van te worden kan best moeilijk zijn en ook om je niet te laten meeslepen in de eisen van anderen. Daarom heb ik drie tips welke je kunnen helpen, zelfverzekerder in je schoenen te staan in een maatschappij zoals deze.
Tip 1. Wordt bewust van jouw situatie en de trauma's die je hebt opgelopen
Het is belangrijk bewust te worden van de situatie waar je nu inzit. Voel je je vrij of voel je je juist gevangen? Ga je om met mensen waar je energie van krijgt of trekken ze jou heel veel energie? Voel ik mezelf goed genoeg of vind ik dat ik er niet mag zijn? Zo ja, waarom ben ik niet goed genoeg? Door vragen te blijven stellen en te blijven redeneren kom je erachter wat er speelt bij jouw en kan je gaan aanpakken waar je mee struggelt. Als je je bijvoorbeeld niet goed genoeg voelt, ga dan achterhalen waar dit vandaan komt. Vind ik dat echt zelf of hebben anderen mij deze gedachte opgelegd. Vaak is het namelijk zo dat waardes door anderen geprogrammeerd zijn in ons, aangezien we van jongs af aan al de waardes van onze ouders overnemen. Dit heeft tot gevolg dat we ons hele leven lang, mits we er niet bewust van worden, ons leven laten lijden door geprogrammeerde waardes.
Iedereen loopt trauma's op door het leven heen. De een maakt meer mee dan de ander natuurlijk, maar dit betekent niet dat minder heftige trauma's geen impact leveren. Een trauma is al bijvoorbeeld dat je gestraft werd wanneer je moest huilen. Hierdoor zul je huilen (en dus een deel van jezelf) zien als iets slechts en zul je continue bang zijn om deze emotie te tonen, aangezien je nu huilen koppelt aan straf. Je lichaam zal het ook koppelen aan levensgevaar, aangezien dat een menselijke reactie is bij afwijzing. Honderden jaren geleden hadden we namelijk een groep nodig om te kunnen overleven en nu als kind heb je nog steeds je verzorgers nodig om in ieder geval je jeugd door te komen. Dit lijkt misschien niet een heel grote impact te hebben, maar eigenlijk beïnvloed het heel je leven.
Tip 2. Probeer zo min mogelijk te vergelijken en leer vertrouwen op jezelf
Onzekerheid ontstaat op het moment dat we macht geven aan anderen over onszelf. Wanneer we de macht over wat wel of niet goed is laten afhangen van iemand anders, zal er geen ruimte meer zijn voor onze eigen identiteit. Wanneer we onszelf zelfverzekerd voelen, vertrouwen we op onze persoonlijke intuïtie, ons onderbuikgevoel dat ons vertelt wat we het beste kunnen doen. We kunnen pas weer terugkeren naar onze intuïtie als we leren luisteren naar onszelf en onszelf vaker vragen gaan stellen. 'Waarom voel ik mij op dit moment onzeker? Wat ervaar ik in mijn lichaam en waar voel ik spanning? Ligt er een emotie onder mijn onzekerheid zoals angst?' Pas als we onszelf vragen blijven stellen zullen we dichter tot onze ware kern kunnen komen. Emoties willen gehoord worden en ook onzekerheid wil horen dat hij er mag zijn. Pas als we leren luisteren naar de gevoelens in ons, zullen we de weg kunnen vrijmaken naar onze ware zelf. Emoties hebben namelijk pieken en dalen, als we tussendoor nooit naar ons lichaam luisteren kropt dit maar op. Pas als we er aandacht aan schenken, zal er uiteindelijk een normale emotieregulatie kunnen komen waarbij de onzekerheid niet meer enorm is maar in gezonde hoeveelheid.
Tip 3. Schrijf het op in een journal en benoem mantra's
Door op te schrijven in een journal kun je makkelijker overzicht krijgen in jouw huidige situatie. Een journal helpt enorm om je emoties te uiten. Uiteindelijk heb je inzicht in of je vooruitgang boekt of niet, je kan dan afstand doen van wat je voelt en met een heldere blik kijken naar het gevoel. Het is belangrijk continue open minded te zijn en vragen te blijven stellen aan jezelf, ook kun je mantra's opschrijven of opnoemen om zo meer te voelen dat je goed bent zoals je bent.
Wat mantra's die je zouden kunnen helpen tijdens gevoelens van onzekerheid zijn:
- Ik ben altijd goed genoeg, ik hoef mezelf niet te bewijzen;
- Ook mijn imperfecte kanten mogen er zijn, dat is wat mij mens maakt;
- Ik ben oké met mijn onzekerheid;
- Ik kan nooit voor schut staan, als anderen mij uitlachen zegt dit iets over hun niet over mij;
- Niemand kan mij vertellen wat ik wel of niet goed doe, dat mag ik zelf bepalen.